Yelkenler ve Tipleri
Yelkenli denince gerek yarış,gerekse eğitim ve gezi için kullanılan küçük motorsuz yelkenliler yanında,motor-yelkenliler (motor
sailer),katamaran,trimaran gibi çok gövdeliler ile aşağıda örnekleri bulunan yelken türlerinin de kullanıldığı ve hatta bunun dışında da bir çok yelkenli tekne ve dolayısıyla arma türü saymak mümkün.Örneğin ülkemizde en yaygın kullanılanları optimist,laser,pirat olan dingilerin,bilinen her türlü yelken tipiyle kullanılan yüzlerce türü vardır.
Armayı tanımlayabilmek için yaygın kullanılan yelken tiplerini de bilmemiz gerekir.Yelkenli teknelerde üç ve dört yakalı yelkenler kullanılır.
Seren veya Dört Köşe Yelken : Kabasorta armanın temel yelkenidir.Yelken halatlarla bir serene bağlanır.Kare yelken de denir.
Latin Yelken : Alt köşesi mümkün olduğunca aşağıda tutulan ve bu sayede direkteki köşesi yukarı kalkan,üç yakalı yelken.
Praçıra Yelken : Yelken taşıyan bir serenin,direğin önüne çekildiği yelken sistemi.
Gizli (Randa) Yelken : Yelkenlerin üst yakalarını bağlamak üzere direğe geçirilmiş “giz” denilen çubuğun üzerine açılan yelken türüdür.Randa da denilen gizli yelkenler bumbalı veya bumbasız kullanılabilir.
Açavela Gönderli Yelken : Direkten çapraz olarak uzanan açavela denen bir çubuk üzerine açılan yelkendir.
Bermuda Yelken : Günümüzde yaygın olarak kullanılan ve alt kenarı (yakası) bir bumba üzerine açılan üçgen yelken türü.
YELKENLİ TEKNE TİPLERİ
Kat (Cat) Tekne : Tek yelkenli,bumbası uzun tekne.Örneğin optimist bir kat tekne türüdür.
Dingi : Günümüzde daha çok yarış amaçlı kullanılan,her türlü armalı yüzlerce tipi olan küçük tekne.Teknelerde servis botu/patalya olarak da kullanılır.
Slup (Şalopa/Sloop) : Tek direkli,bir ana ve bir ön yelkenli tekne.
Kotra (Cutter) : Tek direkli,iki ön yelkenli tekne.
Keç (Ketch) ve Yavl (Yawl) : İki direkli,arka direği (mizana) ön direğinden (ana direk) daha kısa yelkenli tekne.Keç’te mizana direği (arka direk) yavl’a göre uzundur.Yavl’da dümen mili arka direğin önünde yer alırken,keç’te arka direk (mizana) dümen milinin önündedir.
Uskuna : Ön direği (pruva) kısa,arka direği (ana direk) uzun iki direkli yelkenli tekne.
Trim Rehberi
HAFIF RÜZGARDA TRIM (1-10 KNOT)
1.Yan kuvvetlere direnmek için salmayi indirin.
2.Ana yelkeni teknenin ortasina kadar trim edin. Rüzgar 3 knottan az ise ön yelkeni biraz boslayin. Ayrica bir kaç derece rüzgar altina dönün.
3.Bumbayi, bumba arabasi yardimiyla teknenin ortasinda tutun ve ana yelken iskotasini biraz boslayin.
4.Ana yelkenin alt yaka gerginligini bir iki santim azaltip derinligini arttirin.
5.Diregi biraz egin
6.Ön yelkeni doldurabilmek için mandarini hafifçe boslayin.
ORTA RÜZGARDA RÜZGAR ÜSTÜ TRIMI (10-15 KNOT)
1.Salmayi indirin
2.Yelkenleri iyice kasin
3.Bumbayi suyla paralel olana kadar kasin.
4.Orsa yakasi gergisini ana yelkendeki kirisikliklari giderecek kadar kasin.
5.Ana yelkenin alt yakasini iyice gergin hale getirin.
6.Ana yelkeni düz hale getirmek için diregi egin.
7.Bumbayi araba yardimiyla teknenin ortasinda tutun, ancak tekne 20-30 derece yatarsa arabayi rüzgar altina kaydirin.
8.Cenovanin mandari, hafif havaya oranla daha gerili olmalidir.
9.Rüzgar gücü artarsa, ön yelkeni daha küçük yelkenle degistirin,yada ana ve ön yelkene camadan vurun.
10.Mürettebat agirligi rüzgar üstü tarafta olmalidir.
SERT RÜZGARDA RÜZGAR ÜSTÜ TRIMI ( 16-25 KNOT )
1.Salmayi indirin
2.Yelkenleri iyice kasin Sagnaklarda yelkenleri iyice boslamali yada rüzgar üstüne dönmelisiniz.
3.Pupa palangasini kasarak direk tepesinin oynamasini engelleyin.
4.Mürettebat agirligini rüzgar üstü tarafa kaydirin.
5.Teknenin yatmasi arttikça orsa yakasi gerginligini arttırın.
6.Teknenin 20-30 derecenin üstünde yatmasini engellemek için bumba arabasini rüzgar altina kaydirin. Ana yelken iskotasini biraz boslayin,gerekirse yelkenleri küçültün.
RÜZGAR ALTI YELKEN SEYRI
Rüzgar üstüne seyir çok kesin yelken trimi ve teknigi gerektirirken, rüzgar alti seyir (apaz ve pupa seyirleri) yelken trimi ve teknigi gerektirmez.
1.Pupa palangasini kullanarak bumbayi suya paralel hale getirin, yada yelkenin üst iki çitasini bumbaya paralel yapin. Hafif havalarda pupa palangasini fazla kasmayin. Rüzgar arttikça pupa palangasini kasarak teknenin dalgalarda yuvarlanmasini azaltin. Ancak tekne aniden fazla yatarsa bumbayi hemen boslayin.
2.Apaz seyirde yelkenleri yapraklanana kadar boslayin ve sonra yapraklanmayi durduracak kadar kasin. baska bir seçenekte ön yelkeni rüzgar kurdelelerine bakarak trim etmektir. Ön ve arka kurdelelerin ikisi birden arkaya dogru uçustugu an yelken iyi trim edilmis demektir.Pupa seyirde yelkenler yapraklanmaz. Bu yüzden trim için ana yelkeni rüzgarla doksan derece açiya getirin böylece ana yelkenin tekneyle açisi seksen derece kadar olur. Ayibacagi seyri yapmazsaniz, ön yelken pupa seyirde oldukça etkisizdir.
3.Ana yelken derinligi fazla olmalidir. Bunu saglamak için alt yaka gergisi, kiç istralya ve orsa yakasi gergisi boslanir. ve direk kiç istiralyanin boslanmasiyla düzeltilir. Ancak rüzgarli bir apaz seyirde ana yelken düz hale getirilir. ve daha rahat dümen tutmasi saglanir.
4.Ön yelken derinligini arttirmak için mandar biraz boslanir. Direk düzeltilir. Ön yelken yönlendirme makarasi kaydirilabiliyorsa bu yapilir.. Rüzgar üstü seyirde yönlendirme makarasi yeniden içeri alınır.
1.Yan kuvvetlere direnmek için salmayi indirin.
2.Ana yelkeni teknenin ortasina kadar trim edin. Rüzgar 3 knottan az ise ön yelkeni biraz boslayin. Ayrica bir kaç derece rüzgar altina dönün.
3.Bumbayi, bumba arabasi yardimiyla teknenin ortasinda tutun ve ana yelken iskotasini biraz boslayin.
4.Ana yelkenin alt yaka gerginligini bir iki santim azaltip derinligini arttirin.
5.Diregi biraz egin
6.Ön yelkeni doldurabilmek için mandarini hafifçe boslayin.
ORTA RÜZGARDA RÜZGAR ÜSTÜ TRIMI (10-15 KNOT)
1.Salmayi indirin
2.Yelkenleri iyice kasin
3.Bumbayi suyla paralel olana kadar kasin.
4.Orsa yakasi gergisini ana yelkendeki kirisikliklari giderecek kadar kasin.
5.Ana yelkenin alt yakasini iyice gergin hale getirin.
6.Ana yelkeni düz hale getirmek için diregi egin.
7.Bumbayi araba yardimiyla teknenin ortasinda tutun, ancak tekne 20-30 derece yatarsa arabayi rüzgar altina kaydirin.
8.Cenovanin mandari, hafif havaya oranla daha gerili olmalidir.
9.Rüzgar gücü artarsa, ön yelkeni daha küçük yelkenle degistirin,yada ana ve ön yelkene camadan vurun.
10.Mürettebat agirligi rüzgar üstü tarafta olmalidir.
SERT RÜZGARDA RÜZGAR ÜSTÜ TRIMI ( 16-25 KNOT )
1.Salmayi indirin
2.Yelkenleri iyice kasin Sagnaklarda yelkenleri iyice boslamali yada rüzgar üstüne dönmelisiniz.
3.Pupa palangasini kasarak direk tepesinin oynamasini engelleyin.
4.Mürettebat agirligini rüzgar üstü tarafa kaydirin.
5.Teknenin yatmasi arttikça orsa yakasi gerginligini arttırın.
6.Teknenin 20-30 derecenin üstünde yatmasini engellemek için bumba arabasini rüzgar altina kaydirin. Ana yelken iskotasini biraz boslayin,gerekirse yelkenleri küçültün.
RÜZGAR ALTI YELKEN SEYRI
Rüzgar üstüne seyir çok kesin yelken trimi ve teknigi gerektirirken, rüzgar alti seyir (apaz ve pupa seyirleri) yelken trimi ve teknigi gerektirmez.
1.Pupa palangasini kullanarak bumbayi suya paralel hale getirin, yada yelkenin üst iki çitasini bumbaya paralel yapin. Hafif havalarda pupa palangasini fazla kasmayin. Rüzgar arttikça pupa palangasini kasarak teknenin dalgalarda yuvarlanmasini azaltin. Ancak tekne aniden fazla yatarsa bumbayi hemen boslayin.
2.Apaz seyirde yelkenleri yapraklanana kadar boslayin ve sonra yapraklanmayi durduracak kadar kasin. baska bir seçenekte ön yelkeni rüzgar kurdelelerine bakarak trim etmektir. Ön ve arka kurdelelerin ikisi birden arkaya dogru uçustugu an yelken iyi trim edilmis demektir.Pupa seyirde yelkenler yapraklanmaz. Bu yüzden trim için ana yelkeni rüzgarla doksan derece açiya getirin böylece ana yelkenin tekneyle açisi seksen derece kadar olur. Ayibacagi seyri yapmazsaniz, ön yelken pupa seyirde oldukça etkisizdir.
3.Ana yelken derinligi fazla olmalidir. Bunu saglamak için alt yaka gergisi, kiç istralya ve orsa yakasi gergisi boslanir. ve direk kiç istiralyanin boslanmasiyla düzeltilir. Ancak rüzgarli bir apaz seyirde ana yelken düz hale getirilir. ve daha rahat dümen tutmasi saglanir.
4.Ön yelken derinligini arttirmak için mandar biraz boslanir. Direk düzeltilir. Ön yelken yönlendirme makarasi kaydirilabiliyorsa bu yapilir.. Rüzgar üstü seyirde yönlendirme makarasi yeniden içeri alınır.
Kavança nasıl atılır ?
1.Dümenci Alesta kavança diye seslenir.
2.Bumbanin halatı laçka edilirr.
3.Cenovanın rüzgar alti iskotasi boslanmaya hazir olur.
4.Mürettebat cevap verir alesta diye
5.Dümenci yekeyi ana yelkenin karsi yönüne çekerek sert ve hızlı şekilde rüzgar altina döner
6.Rüzgar üstü iskota boşalmaya hazirlanir.
7.Tam rüzgar asagi konumuna gelince dümenci kavança diye bagirir.
2.Bumbanin halatı laçka edilirr.
3.Cenovanın rüzgar alti iskotasi boslanmaya hazir olur.
4.Mürettebat cevap verir alesta diye
5.Dümenci yekeyi ana yelkenin karsi yönüne çekerek sert ve hızlı şekilde rüzgar altina döner
6.Rüzgar üstü iskota boşalmaya hazirlanir.
7.Tam rüzgar asagi konumuna gelince dümenci kavança diye bagirir.
Yelkencilik Terimleri
Kontra: Yelkenli teknelerin ve deniz taşıtlarının sancak veya iskele olup olmadıklarına verilen isimdir..Yelkenin dolduğu yön anlamınada gelir.
Sancak Kontra: Yelkenli teknelerin ve deniz taşıtlarının sağ kısımlarına verilen isimdir. Rengi yeşildir, geceleri deniz taşıtlarının yeşil görülen yanları sancak yanlarıdır. Yol hakkına sahiptir ve iskele kontra tekneden yol alır.
İskele Kontra: Yelkenli teknelerin ve deniz taşıtlarının sol kısımlarına verilen isimdir. Kırmızı renktedir ve sancak kontra taşıta yol vermek zorundadır.
Seyir: Yelkenli teknelerin rüzgarla olan açılarına göre 3 ana gidiş yönü vardır. Bunlar orsa, apaz ve pupadır. İşte bu yönlere verilen terime seyir diyoruz.
Orsa Seyri: Orsa rüzgara en yakın seyredilen seyirdir. Yelkenli tekneler rüzgara karşı gidemezler. Yaklaşık teknenin omurga hattıyla rüzgar arasında 45 derecelik bir açı oluşur. İşte bir yelkenli teknenin rüzgara en yakın seyredebildiği seyire orsa seyri diyoruz.
Apaz Seyri: Bir yelkenli teknenin rüzgarı yandan alarak seyir etmesine verilen isimdir. Teknenin omurga hattıyla rüzgar arasında 90 derecelik bir açı vardır. Apaz seyirini dar apaz ve geniş apaz diye iki kısıma ayırabiliriz. Eğer rüzgar açısı 50 derce olursa dar 135 derce olursa geniş apaz deriz. Apaz seyiri çoğu yelkenli tekne için en hızlı seyirdir.
Pupa Seyri: Yelkenci olan olmayan herkesin en çok bildiği seyirdir. Pupa seyirinde yelkenli tekne rüzgarı arkadan(180 dereceden) alır.Yelken pupa seyirinde paraşüt gibi çalıştığı için etkisi orsa ve apaz seyirine kıyasla oldukça düşüktür. Yani bu seyir biraz daha yavaş sayılabilinir.
Tramola: Rüzgara yakın orsa seyirinde giden yelkenli tekne, gideceği hedefe ulaşabilmek için dönüşler yapmak zorundadır. Rüzgarüstüne doğru yapılan bu dönüşlere tramola denir. Unutulmaması gerken tramola sadece orsa seyirinde atılır.
Kavança :Rüzgarı arkadan alan yelkenli tekne yine gideceği hedefe göre dönüş yapıp, kontra değiştirmek zorundadır. Rüzgar altına doğru yapılan dönüşlere kavança yada boci tramola adı verilir. Kavança sert havada bumbanın oldukça sert hareket etmesine sebep olacağı için, dikkatli yapılması gereken bir dönüştür. Zorunlu değilse sert havada yapılmamalıdır. Unutulmamalıdır orsa seyirinde kavança atılmaz, geniş apaz veya pupa seyrinde bu dönüş yapılabilinir.
Rüzgar üstü: Yelkenli teknenin rüzgarı aldığı yöne verilen isimdir.
Rüzgar altı: Yelkenli teknenin rüzgarı aldığı yönün tersi tarafına verilen isimdir.
Orsalamak: Yelkenli teknenin rüzgarla arasındaki açıyı küçülterek mümkün olabildiği sınıra kadar tekneyi rüzgara yaklaştırmaya denir.İstenildiği taktirde sınıra kadar gelinmesi zorunlu değildir. Yani orsalamanın mümkün olan sınırlar içinde belirli bir sınırı yoktur.
Kafayı açmak: Yelkenli teknenin rüzgarla arasındaki açıyı arttırmasına denir. Orsalamanın tam tersi olarak da düşünülebilinir.
Yapraklama: Eğer yelkenimizi rüzgarla dolduramıyorsak, yelkenimiz bir sağa, bir sola oynar(dalgalanır). İşte bu harekete yapraklama veya pırpırlama denir Bu durumda yelkende herhangi bir güç elde edilmez ve yelkenli tekne ilerleyemez.
Kör Tramola: Tramola atabilmek için yelkenli teknemizin tramola atmaya başlamadan önce kazanmış olduğu yeterli hız yani yeterli bir enerji olmalıdır. Kısacası duran teknemize tramola attıramayız. Eğer tromala atarken enerji eksikliği yüzünden tramolamızı tamamlayamayıp, köre düşüyorsak (yapraklama) buna kör tramola diyoruz.
Bayılma: Özellikle rüzgarlı havalarda orsa ve apaz seyirlerinde yelkenli teknemiz rüzgar altına doğru yatar ve yan yan şekilde seyir eder. İşte bu durumu bayılma diye ifade ediyoruz. Bayılma engellemez ama aşırı bayılma,teknenin burnunu rüzgara doğru çevirerek engellenmelidir.
Trim: Yelkenimizin şeklini değiştirirek, ondan en yüksek ölçüde verim alabilmemiz için ona uyguladığımız küçük şekil değişiklerine trim deriz.
Kerteriz: Rüzgarın hafif dönüşlerini anlamak ve bu dönüşlerin rotamızı bozmasını engellemek için pruvamızdaki sabit bir noktayı aklımızda tutmaktır. Ona göre rüzgar değişimlerini anlar ve rotamızı değiştiririz. Kerteriz oldukça önemli bir kavramdır.
Sancak Kontra: Yelkenli teknelerin ve deniz taşıtlarının sağ kısımlarına verilen isimdir. Rengi yeşildir, geceleri deniz taşıtlarının yeşil görülen yanları sancak yanlarıdır. Yol hakkına sahiptir ve iskele kontra tekneden yol alır.
İskele Kontra: Yelkenli teknelerin ve deniz taşıtlarının sol kısımlarına verilen isimdir. Kırmızı renktedir ve sancak kontra taşıta yol vermek zorundadır.
Seyir: Yelkenli teknelerin rüzgarla olan açılarına göre 3 ana gidiş yönü vardır. Bunlar orsa, apaz ve pupadır. İşte bu yönlere verilen terime seyir diyoruz.
Orsa Seyri: Orsa rüzgara en yakın seyredilen seyirdir. Yelkenli tekneler rüzgara karşı gidemezler. Yaklaşık teknenin omurga hattıyla rüzgar arasında 45 derecelik bir açı oluşur. İşte bir yelkenli teknenin rüzgara en yakın seyredebildiği seyire orsa seyri diyoruz.
Apaz Seyri: Bir yelkenli teknenin rüzgarı yandan alarak seyir etmesine verilen isimdir. Teknenin omurga hattıyla rüzgar arasında 90 derecelik bir açı vardır. Apaz seyirini dar apaz ve geniş apaz diye iki kısıma ayırabiliriz. Eğer rüzgar açısı 50 derce olursa dar 135 derce olursa geniş apaz deriz. Apaz seyiri çoğu yelkenli tekne için en hızlı seyirdir.
Pupa Seyri: Yelkenci olan olmayan herkesin en çok bildiği seyirdir. Pupa seyirinde yelkenli tekne rüzgarı arkadan(180 dereceden) alır.Yelken pupa seyirinde paraşüt gibi çalıştığı için etkisi orsa ve apaz seyirine kıyasla oldukça düşüktür. Yani bu seyir biraz daha yavaş sayılabilinir.
Tramola: Rüzgara yakın orsa seyirinde giden yelkenli tekne, gideceği hedefe ulaşabilmek için dönüşler yapmak zorundadır. Rüzgarüstüne doğru yapılan bu dönüşlere tramola denir. Unutulmaması gerken tramola sadece orsa seyirinde atılır.
Kavança :Rüzgarı arkadan alan yelkenli tekne yine gideceği hedefe göre dönüş yapıp, kontra değiştirmek zorundadır. Rüzgar altına doğru yapılan dönüşlere kavança yada boci tramola adı verilir. Kavança sert havada bumbanın oldukça sert hareket etmesine sebep olacağı için, dikkatli yapılması gereken bir dönüştür. Zorunlu değilse sert havada yapılmamalıdır. Unutulmamalıdır orsa seyirinde kavança atılmaz, geniş apaz veya pupa seyrinde bu dönüş yapılabilinir.
Rüzgar üstü: Yelkenli teknenin rüzgarı aldığı yöne verilen isimdir.
Rüzgar altı: Yelkenli teknenin rüzgarı aldığı yönün tersi tarafına verilen isimdir.
Orsalamak: Yelkenli teknenin rüzgarla arasındaki açıyı küçülterek mümkün olabildiği sınıra kadar tekneyi rüzgara yaklaştırmaya denir.İstenildiği taktirde sınıra kadar gelinmesi zorunlu değildir. Yani orsalamanın mümkün olan sınırlar içinde belirli bir sınırı yoktur.
Kafayı açmak: Yelkenli teknenin rüzgarla arasındaki açıyı arttırmasına denir. Orsalamanın tam tersi olarak da düşünülebilinir.
Yapraklama: Eğer yelkenimizi rüzgarla dolduramıyorsak, yelkenimiz bir sağa, bir sola oynar(dalgalanır). İşte bu harekete yapraklama veya pırpırlama denir Bu durumda yelkende herhangi bir güç elde edilmez ve yelkenli tekne ilerleyemez.
Kör Tramola: Tramola atabilmek için yelkenli teknemizin tramola atmaya başlamadan önce kazanmış olduğu yeterli hız yani yeterli bir enerji olmalıdır. Kısacası duran teknemize tramola attıramayız. Eğer tromala atarken enerji eksikliği yüzünden tramolamızı tamamlayamayıp, köre düşüyorsak (yapraklama) buna kör tramola diyoruz.
Bayılma: Özellikle rüzgarlı havalarda orsa ve apaz seyirlerinde yelkenli teknemiz rüzgar altına doğru yatar ve yan yan şekilde seyir eder. İşte bu durumu bayılma diye ifade ediyoruz. Bayılma engellemez ama aşırı bayılma,teknenin burnunu rüzgara doğru çevirerek engellenmelidir.
Trim: Yelkenimizin şeklini değiştirirek, ondan en yüksek ölçüde verim alabilmemiz için ona uyguladığımız küçük şekil değişiklerine trim deriz.
Kerteriz: Rüzgarın hafif dönüşlerini anlamak ve bu dönüşlerin rotamızı bozmasını engellemek için pruvamızdaki sabit bir noktayı aklımızda tutmaktır. Ona göre rüzgar değişimlerini anlar ve rotamızı değiştiririz. Kerteriz oldukça önemli bir kavramdır.
Yol Hakkı
Denizde seyirdeyken niyetini belli etmek esastır ve hayatidir. Manevranız karşıdaki teknenin anlayacağı kadar açık olmalıdır. Çatışma ihtimali varsa rota değişikliği önceden ve karşı tarafın anlayabileceği kadar fazla bir açıyla ve hızla net olarak yapmak en doğrusudur.
1. Yetişen tekne, yetiştiği teknenin yolundan çıkar. Öndeki teknenin pupa fenerini görüyorsa ( Beyaz) (her iki bordoda 67,5 derece) yetişen teknedir.
2. Sancak baş omuzlukta (baştan 112,5 derece)gördüğün tekneye yol ver (sancak bordo fenerinin sınırları).
Yol hakkı sıralaması aşağıdaki gibidir. Tekneler kendilerine göre üst sıralarda olan teknelere yol verirler
1. Kumanda altında bulunmayan
2. Manevra yapma gücü kısıtlı olan
3. Balıkçılıkla uğraşan
4. Yelkenli
5. Kuvvetle yürütülen tekne
Yelkenli tekneler arasında kurallar:
1. Rüzgarı iskeleden kullanan tekne, sancaktan kullanana yol verir.
2. Her iki tekne de rüzgarı aynı taraftan kullanıyorsa, rüzgar üstündeki tekne yol verir.
3. Rüzgar üstündeki teknenin hangi taraftan rüzgarı kullandığı anlaşılamıyorsa, rüzgarı iskeleden kullanan tekne yol verir.
1. Yetişen tekne, yetiştiği teknenin yolundan çıkar. Öndeki teknenin pupa fenerini görüyorsa ( Beyaz) (her iki bordoda 67,5 derece) yetişen teknedir.
2. Sancak baş omuzlukta (baştan 112,5 derece)gördüğün tekneye yol ver (sancak bordo fenerinin sınırları).
Yol hakkı sıralaması aşağıdaki gibidir. Tekneler kendilerine göre üst sıralarda olan teknelere yol verirler
1. Kumanda altında bulunmayan
2. Manevra yapma gücü kısıtlı olan
3. Balıkçılıkla uğraşan
4. Yelkenli
5. Kuvvetle yürütülen tekne
Yelkenli tekneler arasında kurallar:
1. Rüzgarı iskeleden kullanan tekne, sancaktan kullanana yol verir.
2. Her iki tekne de rüzgarı aynı taraftan kullanıyorsa, rüzgar üstündeki tekne yol verir.
3. Rüzgar üstündeki teknenin hangi taraftan rüzgarı kullandığı anlaşılamıyorsa, rüzgarı iskeleden kullanan tekne yol verir.
Seyir Çeşitleri
ORSA SEYRI
Orsa seyri en zor seyridir. Nedeniyse, rüzgar gücünün çogu, tekneyi ileri hareket ettirmek yerine yatirmaya harcanir. Orsa seyirde tekneyi yatirma gücü, ileri hareket ettirme gücünden birkaç kat fazladir. Orsa seyirde rüzgar karşınızdan geleceği için, rüzgar hızı + tekne hızı prensibine uygun olarak daha siddetli bir rüzgar hissedilir. Teknenin basi her dalgayla çikar iner. Yelkenli teknenin rüzgara en çok 25-30 derece kadar yaklasabildigi bu seyirde genova çarmiklara kadar, ana yelkende teknenin ortasina kadar trim edilir. Orsa seyrine volta vurmakta denir. Yelkenler olabildigince gergin, karina hattına paralel trim edilmelidir. Ön yelken iskotasi yelken çarmiklara yaklasana dek gerilmelidir. Orsa seyirde ana yelken bumbasi teknenin orta hattina gelinceye kadar trim edilmelidir. Bu teknenin rüzgar üstüne yakin seyir yapma imkanini arttirir. Yelkenler içeri dogru gergin oldugu kadar yukari dogruda gergin olmalidirlar. Ayrica mandarlarinda gerili olmasina dikkat etmeniz gereklidir. Eger ön yelken tamamen içeriye trim edilmis ve rüzgar üstü ve rüzgar alti kurdeleleri geriye dogru uçusuyorsa, rüzgar üstüne dogru 45 derecede gidiyorsunuz demektir. Eger rüzgar üstündeki kurdele düsüyorsa rüzgar üstüne fazla çiktiniz, yükseldiniz demektir. Bu durumda teknenin basi birkaç derece rüzgaraltina döndürülmelidir. Yani yekeyi yelkenlerin ters yönüne çekmeli, dümenin yelkenlere dogru çevrilmesi gerekir.
APAZ SEYRI
Apaz seyri uygun rüzgar ve yelken triminde en konforlu ve hizli seyirdir. Apaz seyrinde toplam kuvvet bileskesi, gitmek istedigimiz yöne, yani ileri dogrudur. Apaz seyri pupa seyrinden de hizlidir. Çünkü rüzgarla ayni yönde gidilen pupa, seyrinde, yelken rüzgari tutan bir araç görevini görür. Yalnizca rüzgari tutarak hareket ettigi için pupa seyri yapan bir teknenin rüzgardan hizli gitmesi mümkün degildir. Orsa seyri çok dar bir seyir açisidir. Teknenin basi rüzgarla 45-50 derecelik bir açidadir. Apaz seyri ise tersine 60-160 dereceler arasini içerir. Apaz seyri Dar Apaz, Apaz ve genis apaz seyirleri olmak üzere üç çeşittir. Teknenin basi rüzgarla 60-90 derecelik açi yaptiginda dar Apaz, 90-120 derecelik bir açi yaptiginda apaz(Borda Apaz), 120-160 derecelik açilarda genis apaz olur. Orsadan dar apaza geçerken yelkenler giderek laçka edilir. Ayni sekilde dar apazdan apaz seyrine, sonrada genis apaza geçerken, yada rüzgar altina düserken yelkenler giderek boslanmalidir. Tersine, genis apazdan apaza sonrada dar apaza geçerken, yani rüzgar üstüne yükselirken ise yelkenler giderek trim edilmelidir. Apaz seyirde, yelkenlerin yapraklanmasini rüzgar altina dönerek ya da yelkenleri trim ederek ya da her ikisini birden yaparak durdurabilirsiniz. Orsadan genis apaza geçerken mandarlari biraz boslayin, apaz seyrinde rüzgarla dolan yelkenler daha iyidir. Rüzgar fazlaysa daha düz yelkenler bayilmayi azaltir., mandari iyice gererek, orsa yakasi gergisini kullanarak yelkenleri düz hale getirin.
PUPA SEYRI
Pupa seyri, rüzgarı arkadan yani iğnecikten alan yelken seyrine denir. 180 derece ile tam rüzgar asagi seyir yapilir. Pupa seyri yerine 160 derecelik Genis Apaz seyri yapmak daha kolay yapılır. Genis Apaz seyri yapip rüzgar alti volta atarak ilerlemek pupa seyrine oranla daha hizlidir. Pupa seyrinde ana yelken rüzgara 90 derece açida tutulur. Ana yelken çarmiklara yaslanmamalidir. Ana yelkenin fazla boşlanmasi halinde tekne rüzgara dönmeye çalisacaktir. Rüzgar sert oldugunda, dümen teknenin dönüsünü engelleyemez. Pupa seyirde ön yelken etkisiz oldugu için genellikle rüzgar üstü tarafa dogru açilir yani şişirilir. Balon gibi kullanılır. Yelken rüzgar üstü tarafa geçirildiginde ise boslanir. Pupa seyirde daha hizli yol almak için Ayı Bacağı seyri yapılmalıdır.
-----------------------------------------
Teknemizin suda yol almasına Seyir Halinde olmak denir. Yelkenli bir tekne seyir halinde iken yelkenine vuran rüzgarın kuvvetinden yararlanır. Rüzgar, teknenin neresine vurursa vursun yelken daima omurga hattının bir yanında bulunur. Teknemizin yanlarının İskele ve Sancak adı aldığını bir önceki sayfamızda öğrenmiştik. Bir yelkenli teknenin rüzgarı almış olduğu tarafa Borda yerine Kontra adı vermemiz gerekir. Örneğin, Sancak Kontra, İskele Kontra gibi. Yanda rüzgarı İskele bordasından alan bir optimist görülüyor ve yelkeni sancak tarafında bulunuyor. Rüzgarın Geldiği taraf Rüzgar Üstü, Gittiği taraf ise Rüzgar Altı‘dır. Bir yelkenlinin yapmış olduğu seyir, rüzgarın tekneye varış açısına göre birtakım isimler alır.
Apaz: Rüzgarı yandan alan bir tekne apaz seyirdedir. Apaz seyir, Dar Apaz, Apaz, Geniş Apaz olarak üçe ayrılır (Yandaki şekilde görüldüğü gibi sarı, yeşil ve mavi renkler). Yelkenli bir tekne için en süratli seyir bu seyirdir.
Bocalama: Teknemizin baş aynası rüzgarın esmiş olduğu yöne doğru olduğundan, yelkenlerimiz rüzgarla dolamamıştır. Bu yüzden teknemizi hareket edene kadar durdurmuş oluruz. Yarış öncesi start verilmeden önce yerimizi bu şekilde de koruyabiliriz.
Orsa (Borina): Yelkenli teknemizin rüzgara en yakın seyri budur. Rüzgar üstündeki bir seyire ulaşmak için Borina Seyri yapılır. En az bir kere teknemizin kontra değiştirerek zigzag bir rota takip etmesine Volta Seyri denir. Borina Seyrinde genelde birkaç zigzag rota takip edilip, teknemizin rüzgara mümkün olduğu kadar yakın olması için, iskotanın boşunun alınması, sürmemizin tamamen inik olması gerekmektedir. Apaz seyire göre daha zor bir seyirdir ve dikkat ister.
Pupa: Rüzgarı ya tamamen, ya da birkaç derece teknenin arkasından (kıçtan) almış olduğumuz bir seyir türüdür. Yani rüzgar teknemizin kıç aynasına doğru esmektedir. Bu seyirde sürmemiz ya tamamen ya da çok azı suda kalacak şekilde olmalıdır. Bu seyir zor ve tehlikeli bir seyirdir. Bu seyirde rüzgarı iğnecikten almamaya dikkat edilmesi gerekmektedir.